Ogrzewanie upraw w szklarniach i nie tylko* – praktyczny przewodnik FloraFix

(*ogród, growbox i domowa grządka hydroponiczna )

Koniec lata to najlepszy moment, żeby spokojnie przygotować uprawy na chłód. W tym przewodniku zebraliśmy proste metody pasywne i sprawdzone systemy aktywne i najważniejsze porady, tak abyście mogli realnie zaplanować ogrzewanie upraw w szklarniach (i nie tylko) na zimę bez przepalania budżetu.

W tym wpisie znajdziesz

Kiedy naprawdę dogrzewać? Progi dla roślin chłodo- vs ciepłolubnych, jak interpretować spadki nocne.
Metody pasywne: izolacja szklarni (folia bąbelkowa, uszczelki), agrowłóknina, masa termiczna (beczki z wodą/kamienie), biomasa/kompost.
Systemy aktywne – przegląd i zastosowania:
- kable/maty grzewcze do podłoża (rozsady, strefa korzeni),
- promienniki podczerwieni i grzejniki rurowe (dogrzewanie strefowe),
- nagrzewnice elektryczne/gazowe i ogrzewanie wodne (większe obiekty),
- grzałki do wody (zbiorniki, obiegi pożywki).
Dobór do metrażu i celu: mała szklarnia 6–10 m², średnia 12–20 m², growbox 60×60 / 100×100, ogród – ochrona punktowa.
Koszty/efektywność – w skrócie: kiedy grzać powietrze, a kiedy tylko glebę/korzeń.
Bezpieczeństwo i automatyka: termostaty, czujniki, wilgotność i wietrzenie.
Alternatywa indoor: zimowe zbiory w domu na wertykalnej grządce hydroponicznej (plus doświetlenie LED).

1) Kiedy naprawdę trzeba dogrzewać?

Rośliny chłodolubne (sałaty, szpinak, roszponka, rukola, pietruszka korzeniowa, kapusty, kalarepa, rzodkiew, brukselka) zniosą niskie temperatury, ale rosną szybciej przy 10–18°C za dnia; krótkie spadki blisko 0°C wymagają osłon.
Ciepłolubne (pomidor, papryka, ogórek): sensowne zimą tylko w ogrzewanej szklarni (około 20–28°C dzień / 15–18°C noc).
W praktyce, przy chłodnolubnym gatunkach (np. liściowych) celem jest raczej uniknięcie przymrozków i utrzymanie dodatniej temperatury przy korzeniach (lepiej rosną i mniej chorują). Przy pozostałych musimy już bardziej się postarać.

Wniosek: najpierw osłony i punktowe dogrzanie korzeni, dopiero później grzanie całego powietrza w szklarni (to najdroższa opcja).

2) Metody pasywne (tanie i skuteczne)

Izolacja osłon

Dołóż wewnętrzną warstwę (np. folia bąbelkowa/ekrany termiczne), uszczelnij drzwi/okna.
Sam materiał osłonowy robi różnicę: poliwęglan komorowy 8-10 mm ma U≈0,53 W/m²K, czyli istotnie lepiej izoluje niż pojedyncza szyba czy folia. Im niższe U, tym mniejsze straty ciepła.

Wentylacja bez strat

Zimą wietrz krótko, ale regularnie, aby zbić wilgotność i kondensację. Ewentualnie zamontuj wentylatory.
Dobrą praktyką jest, by powierzchnia otworów dachowych i bocznych stanowiła po ~15–20% powierzchni podłogi – łatwiej panować nad wilgocią/temperaturą.

Masa termiczna i biomasa

Beczki z wodą/kamienie nagrzewają się w dzień, oddają ciepło nocą – stabilizują mikroklimat.
Termiczne ekrany/kurtyny wewnątrz dodatkowo redukują U (dużo mniejsze nocne straty).
Pryzma kompostowa/biomasa w szklarni to darmowe ciepło z rozkładu – wymaga jednak miejsca i wietrzenia.

👉Sprawdź agrowłókninę zimową, taśmy/uszczelki i akcesoria do uszczelniania – to zwykle najtańszy ratunek przed utratą ciepła.

3) Systemy aktywne – szybki przegląd

Kable i maty grzewcze (strefa korzeni)

Najlepsze do: rozsad, ukorzeniania, wrażliwych gatunków.
Ogrzewasz glebę, nie całe powietrze → mniej energii.
Typowo celujemy w 15–25°C w strefie korzeni (dla rozsad może być więcej). Sterowanie termostatem z sondą glebową obowiązkowe.

Promienniki podczerwieni / grzejniki rurowe / powierzchniowe

IR ogrzewa powierzchnie (liście, podłoże), nie powietrze – świetne do dogrzewania sekcji bez podnoszenia temperatury całego obiektu.
Grzejniki rurowe lub powierzchniowe dają łagodne, równomierne ciepło w małych szklarniach/growboxach.

Nagrzewnice i piecyki (elektryczne/gaz)

Plusy: szybki efekt, łatwa automatyka (termostat).
Minusy: koszt prądu/gazu; pamiętaj o bezpiecznej wentylacji przy źródłach spalin.
W większych obiektach rozważ ogrzewanie wodne (rury przy zagonach) lub pompę ciepła.

Grzałki do wody / obiegi pożywki

Dla systemów hydro/zbiorników – utrzymanie dodatniej temperatury roztworu ogranicza stres korzeni.

Na FloraFix znajdziesz kable/maty grzewcze, lampy IR, grzejniki, grzałki do wody i agrowłókninę – dobierz zestaw pod swój metraż i cel. Dalej we wpisie podpowiedamy jak to zrobić.

4) Dobór rozwiązania do metrażu i celu

Mini-szklarnia 6–10 m²: izolacja + mata/kabel dla rozsad; mały grzejnik z termostatem tylko na mrozy.
Średnia 12–20 m²: izolacja + kurtyna nocna, IR strefowo; przy stałej produkcji – nagrzewnica/wodne.
Tunel foliowy: jeszcze ważniejsza izolacja wewnętrzna (druga skóra), tunelik w tunelu (= tańsze grzanie mniejszej kubatury).
Growbox 60×60 / 100×100: zwykle wystarczy mata pod tacką + grzejnik rurowy; “farelka” wyłącznie z termostatem.
Ogród otwarty: okrywanie punktowe (agrowłóknina, chochoły), kabel grzewczy do roślin szczególnie wrażliwych.

5) Koszty i efektywność – w skrócie

Najtaniej: ograniczyć straty (izolacja, uszczelnienia, kurtyny).
Najlepszy stosunek efekt/energia: ogrzewanie strefy korzeni (maty/kable) i IR strefowo.
Najdrożej: stałe ogrzewanie całej kubatury powietrza – zostaw na najchłodniejsze noce / duże obiekty.
Szacunki z praktyki szklarniowej: straty z zagonów bez osłon i z roślinami potrafią sięgać ~50 W/m² (przy typowych parametrach), dlatego lokalne źródło ciepła bywa bardziej opłacalne niż “grzanie sufitu”.

6) Bezpieczeństwo i automatyka

Termostat przy każdym źródle ciepła (powietrze/gleba). Termoaktywne, automatyczne rozwiązania, timery itp. pomogą ograniczyć straty energii.
Czujniki: min-/max-termometr, wilgotność, najlepiej stacja z logiem danych.
Wietrzenie kontrolowane (krótkie “pulsowe” okna) ogranicza kondensację i choroby. Dobrze zaprojektowana wietrzenie = ~15–20% podłogi w otworach dach + boki (łatwiej trzymać wilgotność i temperaturę).
Higrostaty – pomiar wilgotności jest bardzo istotny, aby uniknąc chorób.

7) Alternatywa indoor: domowa grządka hydroponiczna

Gdy bilans ciepła w szklarni się nie spina, albo nie chcesz inwestować w szklarnie, tunele, ogrzewanie, to nic straconego. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom część zimowych upraw możesz przenieś do domu:

Wertykalna grządka hydroponiczna = zioła i sałaty cały rok, w temp. pokojowej.
Klucz zimą to światło (DLI): dla sałat sensowna produkcja zwykle startuje ok. 10–12 mol m⁻² d⁻¹ (w praktyce planuj 9–12+), a optimum bywa wyżej. Dla “dekoracyjnych” lub mniejszych zbiorów indoor bywa akceptowalne ~6,5–9,7. Doświetlanie LED i / lub growbox pomogą stworzyć warunki idealne, ale niektóre, małowymagające gatunki jak np. większość roślin liściastych, przy stanowisku słonecznym nie potrzebują wiele więcej.

👉 zestaw LED + pionowa grządka to często tańsza zimowa ścieżka niż ogrzewanie całej szklarni.

Bonus: szybkie Q&A

Czy poliwęglan faktycznie “trzyma” ciepło?
Tak — ma niższy U-value niż pojedyncze szkło/folia; komorowy 8-10 mm ≈ 0,53 W/m²K.

Ile wietrzyć zimą?
Krótko, ale regularnie lub stale zamontowane wentylatory z higrostatem; projektowo warto dążyć do ~15–20% podłogi w otworach (dach+boki).

Czy dogrzewać korzeń czy powietrze?
Jeśli celem jest przetrwanie i wzrost – najpierw korzeń (maty/kable), dopiero potem dogrzewanie punktowe i dla najbardziej wymagających roślin powietrze w całym pomieszczeniu.

Ile światła dla sałat zimą w domu?
Minimum rzędu ~9–12 mol m⁻² d⁻¹ (w zależności od celu/odmiany).

Sprawdź w FloraFix: agrowłókninę zimową, kable/maty grzewcze, promienniki IR, grzejniki i grzałki do wody – dobierz zestaw do metrażu szklarni (które również znajdziesz u nas>>) lub postaw zimowe zbiory w domu na wertykalnej grządce hydroponicznej.